Muğla’nın merkez ilçesi olan Menteşe, hem tarihî dokusu hem de kültürel zenginlikleriyle Ege’nin karakteristik havasını yansıtan özel bir yerdir. Osmanlı ve Cumhuriyet döneminden kalma taş evler, dar sokaklar ve cumbalı yapılar ilçenin kimliğini oluşturur. Menteşe’nin sokaklarında gezerken geçmişle bugünün iç içe geçtiği samimi bir atmosfer hissedilir. Kent Meydanı, Arasta Çarşısı ve tarihi saat kulesi bu atmosferin odak noktalarıdır.
Doğal güzelliklerle çevrili olan Menteşe, aynı zamanda yaylaları, ormanları ve eşsiz manzaralarıyla da dikkat çeker. Karabağlar Yaylası, kıvrımlı yolları ve serin havasıyla yaz aylarında şehrin gürültüsünden kaçmak isteyenlerin uğrak yeridir. Geleneksel pazarı, yerel lezzetleri ve samimi insanlarıyla Menteşe, hem kültür hem de doğa ile iç içe bir deneyim arayanlar için vazgeçilmez bir durak hâline gelir.
1. Saburhane Meydanı
Saburhane Meydanı, Menteşe’nin kalbi diyebileceğimiz merkezi noktadır. Taş döşeli yollar, çevresindeki birbirinden değerli tarihi yapılar ve gerek yerel halkın gerekse ziyaretçilerin oluşturduğu canlı atmosfer ile dikkat çeker. Çevresinde geleneksel kahvehaneler, çay bahçeleri, kafeler ve zanaat atölyeleri yer alır. Burada yürüyüş yaparken hem Osmanlı döneminden kalan mimarî izleri hem de günümüz yaşamının iç içe geçtiği bir ruh hissedilir.
Yaz akşamlarında meydan, kültürel etkinlikler ve konserlerle renklenir. Bölgeye özel lezzetleri tadabileceğiniz mekanlar, küçük sanat stantları ve sergiler de meydan çerçevesinde bulunur. Sabahları taze çekilmiş Türk kahvesi eşliğinde çevredeki tarihi camilerin sesiyle güne merhaba demek, meydana ayrı bir hava katar. Hem tarihin hem de günlük hayatın iç içe geçtiği bu alan, Menteşe’nin ilk keşif rotalarından biridir.
2. Arasta Çarşısı
Arasta Çarşısı, geleneksel el sanatlarına odaklanan, taş çarşı sokağıdır. Tavanları kemerli yapıdaki dükkânlarda dokuma ürünler, seramik, telkari ve bakır işçiliği gibi yerel el emeği ürünler ziyaretçilere ulaşır. Sokak boyunca gezerken hem alışveriş yapabilir hem de usta ellerin üretim atölyelerini gözlemleyebilirsiniz.
Çarşının girişinde ve ortalarında yer alan avlular, dinlenme ve sohbet için keyifli mekânlar oluşturur. Burada yürürken çay içip sohbet edebileceğiniz küçük kahve durakları da bulunur. Zanaatkarlar, yaptığı işi canlı olarak göstererek hem tanıtım hem de uygulamalı bilgi aktarımı yapar. Menteşe’nin kültürel değerlerinin yaşadığı Arasta, geleneksel atmosferiyle öne çıkar.
3. Konakaltı Hanı
Konakaltı Hanı, Menteşe’nin Osmanlı döneminden miras kalmış han yapılarındandır. Hikâyesi 17. veya 18. yüzyıla uzanan bu yapı, kare planlı avlu çevresinde yapılan odalarla şekillenmiştir. Günümüzde restore edilerek el sanatları, yöresel ürünler ve kafeler için kullanılır hâle gelmiştir.
Avlusu, taş döşemeli olmasıyla hem dinlenme alanları hem de stantlar için uygun bir zemin oluşturur. Hanın odalarında yerel üreticiler yer alarak doğal zeytin yağları, reçeller ve baharat gibi ürünlerle satış yapar. Eski dönemin ticaret hissiyle günümüz yaşamının birleştiği bu han, tarihi atmosferi içinde vakit geçirmek isteyenler için özel bir adrestir.
4. Yağ Hali
Yağ Hali, Menteşe’nin ticaret geçmişine dair en ilgi çekici duraklarından biridir. Eskiden yağ tiryakilerinin buluştuğu, zeytinyağı ve diğer gıda maddelerinin saklandığı taş duvarlı bir depolama mekanıydı. Günümüzde restore edilmiş mekân, kültür etkinlikleri, sergiler ve yöresel tanıtımlar için kullanılır duruma gelmiştir.
Yüksek tavanlı yapısı, taş kemerleri ve geniş iç mekanı ile burası adeta bir müze atmosferini yaşatır. Zaman zaman yöresel yemek atölyeleri, zeytinyağı tadım günleri veya sanat sergileri düzenlenir. Bu tarihî yapıya girer girmez hem yerel kültüre hem de Menteşe’nin sosyal yaşamına dair izler fark edilir.
5. Muğla Müzesi
Muğla Müzesi, Menteşe merkezinde yer alır ve bölgenin antik dönemlerden günümüze uzanan tarihine ışık tutar. Hitit, Likya, Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli heykeller, mozaikler, seramikler ve günlük kullanım eşyaları koleksiyonu bulunur. Hem arkeolojik hem de etnografik eserlerin sergilendiği müze, kısa sürede bölgenin zengin mirasını gezmenizi sağlar.
Ziyaret sırasında rehberli turlar veya bilgi levhaları aracılığıyla sergilenen objelerin tarihleri, kullanım amaçları ve kazı bilgileri edinilebilir. Bahçesinde yer alan taş sütunlar, mezar stelleri ve heykeller gezinin son tamamlayıcılarıdır. Menteşe’yi tanımak isteyenler için hem antik hem de yakın tarih perspektifini olan bir kültürel merkezdir.
6. Kurşunlu Camii
Kurşunlu Camii, 15. yüzyılda yapılmış ve adını kurşunla kaplı kubbesinden almış tarihi bir yapıdır. Menteşe Beyliği döneminde inşa edilen camii, klasik Osmanlı mimarisinin erken dönem örneklerinden biridir. Kesme taşla yapılan dış duvarları, ahşap iç mekân süslemeleri ve geniş avlusu ile göz doldurur.
Avluda bulunan asırlık çınar ağaçları ve şadırvan, özellikle yaz aylarında serin ve huzurlu bir ortam yaratır. Caminin iç kısmındaki kalem işi süslemeler dikkat çekicidir. Menteşe'nin en önemli ibadet ve kültürel merkezlerinden biri olan bu yapı, tarihî dokuya ilgi duyanların ilk uğraması gereken yerler arasındadır. Sessizliği ve manevi atmosferiyle ziyaretçilerine içsel bir durak olma özelliği taşır.
7. Karabağlar Yaylası
Karabağlar Yaylası, Menteşe’nin en serin kaçış noktalarından biridir. İlçe merkezine oldukça yakın olan bu yayla, özellikle yaz aylarında yöre halkının serinlemek ve dinlenmek için tercih ettiği bir mesire alanıdır. Uzun yürüyüş yolları, kıvrımlı sokakları ve tarihi “keyif evleri” ile geleneksel yayla yaşamı burada yaşatılır.
Yayla boyunca yer alan su kuyuları, taş fırınlar ve tarihi çeşmeler kültürel geçmişi yaşatan detaylardır. Sabah kahvaltısı ya da akşam çayı eşliğinde çam ağaçlarının altında oturmak, doğayla baş başa kalmanın en keyifli hâlidir. Karabağlar Yaylası, sakinlik arayanlar için olduğu kadar geleneksel yaşam biçimini merak eden ziyaretçiler için de ideal bir doğa alanıdır.
8. Muğla Bacaları
Muğla Bacaları, kentin kültürel ve mimari simgelerinden biri olarak yüzyıllardır varlığını sürdürmektedir. 19. yüzyıldan bu yana kullanılan bu baca sistemi, sadece bir yapı unsuru değil, aynı zamanda Muğla'nın tarihine ve iklimine uyum sağlamış özgün bir çözümdür.
Türkiye'nin Rize'den sonra en çok yağış alan ili olan Muğla’da, halk arasında “Deli Memet” olarak bilinen, poyraz rüzgarıyla karışan yoğun ve yön değiştiren yağmurlar, baca tasarımının şekillenmesinde belirleyici olmuştur. Yağmurun her yönden evlere ulaşabildiği bu bölgede, baca sistemi ev sahiplerini koruyacak şekilde geliştirilmiştir. Bu sayede hem dumanın dışarı kolayca atılması sağlanmış hem de yağmurun içeri sızması engellenmiştir.
9. Şahidi Camii ve Türbesi
Şahidi Camii, 16. yüzyılda yapılmış ve Mevlevi tarikatının önemli isimlerinden Şahidi İbrahim Dede adına inşa edilmiştir. Caminin hemen yanında yer alan türbe, hem dini hem de kültürel bir değere sahiptir. Bu yapı kompleksi Mevlevilik etkilerinin Muğla’daki en belirgin örneklerinden biri olarak kabul edilir.
İç mekânındaki detaylı ahşap işçilik ve mihrabın sade güzelliği, camiyi dikkat çekici hâle getirir. Türbeye gelen ziyaretçiler dualar eder, Mevlevi kültürünün izlerini sürer. Cami, sessizliği ve manevi havası ile şehir içinde ruhsal bir mola arayanlar için anlamlı bir duraktır. Tarihî ve mistik yönüyle kültür gezginlerinin ilgisini çeker.
