Doğu Anadolu'nun incisi Erzurum, tarihi dokusu, kendine has kültürü ve muhteşem doğasıyla keşfedilmeyi bekleyen bir şehir. Tarihi İpek Yolu'nun önemli duraklarından biri olan Erzurum, geçmişten günümüze birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehirdeki Çifte Minareli Medrese, Erzurum Kalesi ve Üç Kümbetler gibi tarihi yapılar, ziyaretçilerine adeta bir açık hava müzesi deneyimi yaşatır. Kış turizminin gözde merkezlerinden Palandöken Dağı ise dünya çapında kayak tutkunlarını ağırlar.
Erzurum, lezzetli yemekleriyle de damaklarda unutulmaz bir iz bırakır. Cağ kebabı, kadayıf dolması ve ayran aşı gibi yöresel tatlar, şehrin mutfak kültürünün zenginliğini yansıtır. Bunun yanında, sıcakkanlı insanları ve geleneksel misafirperverliğiyle Erzurum, her mevsim farklı güzellikler olan bir şehirdir. Tarih, doğa ve lezzet dolu bir yolculuk için Erzurum, keşif listenizde mutlaka olmalı!
1. Yakutiye Medresesi Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi
Erzurum'un tarihî dokusunu en iyi yansıtan eserlerden biri olan Yakutiye Medresesi, 1310 yılında İlhanlı Hükümdarı Sultan Olcayto zamanında inşa edilmiştir. Anadolu'daki kapalı avlulu medreselerin en güzel örneklerinden biri olan yapı, özellikle taç kapısındaki muhteşem taş işçiliği ve çinileriyle dikkat çeker. Günümüzde müze olarak kullanılan medrese, Selçuklu ve İlhanlı dönemine ait el yazmaları, ahşap eserler ve etnografik koleksiyonlara ev sahipliği yapar.
Medresenin mimarisinde dikkat çeken bir diğer özellik, ana eyvanın iki yanında yer alan minarelerdir. İç avludaki geometrik desenler ve süslemeler, dönemin sanat anlayışını yansıtır. Ziyaretçiler, bu tarihî mekânda hem İslam sanatının inceliklerini keşfeder hem de Erzurum'un kültürel mirasına tanıklık eder.
2. Erzurum Kalesi
Şehrin merkezinde yer alan Erzurum Kalesi, Bizans İmparatoru II. Theodosius döneminde 5. yüzyılda inşa edilmiştir. Tarih boyunca birçok medeniyetin hâkimiyetine giren kale, özellikle Selçuklular ve Osmanlılar döneminde önemli bir savunma yapısı olarak kullanılmıştır. Kale, iç ve dış surlarıyla birlikte Erzurum'un tarihî dokusunu en iyi şekilde yansıtan yapılardan biridir.
Kalenin iç kısmında bulunan saat kulesi (Tepsi Minare) ve mescit, ziyaretçilerin ilgisini çeken önemli unsurlardır. Ayrıca kalenin yüksek surlarından şehrin panoramik manzarasını izlemek mümkündür. Erzurum Kalesi, tarih meraklılarının yanı sıra fotoğraf tutkunları için de ideal bir mekândır.
3. Narman Peribacaları
Erzurum'un Narman ilçesinde bulunan Narman Peribacaları, bölgenin en önemli doğal güzelliklerinden biridir. Kırmızı renkli kayalıklarıyla dikkat çeken bu oluşumlar, rüzgâr ve yağmur erozyonunun milyonlarca yıl süren etkisiyle şekillenmiş. Kapadokya'daki peribacalarını andıran bu yapılar, "Kırmızı Periler Diyarı" olarak da anılır.
Bölge, özellikle gün batımında kızıl renge bürünerek büyüleyici bir manzara oluşturur. Doğa yürüyüşü ve fotoğrafçılık için ideal olan Narman Peribacaları, son yıllarda turistlerin ilgisini çeken bir ortam hâline gelmiştir. Erzurum'un bu eşsiz doğal mirası, ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim vaat eder.
4. Erzurum Ulu Cami
Anadolu'nun en eski camilerinden biri olan Erzurum Ulu Cami, Saltuklu Beyliği döneminde 1179 yılında inşa edilmiştir. Mimari özellikleriyle dikkat çeken cami, kırk paye üzerine oturan düz çatılı yapısıyla tipik bir Saltuklu eseridir. İç mekândaki sadelik ve ferahlık, ibadet edenlere huzurlu bir ortam sağlar.
Caminin mihrap ve minberindeki taş işçiliği, dönemin sanat anlayışını yansıtan önemli detaylardır. Ayrıca avlusunda bulunan şadırvan ve tarihî mezarlar, caminin manevi atmosferini güçlendirir. Erzurum Ulu Cami, hem ibadet hem de tarihî bir mekân olarak şehrin en önemli simgelerinden biridir.
5. Tabyalar
Erzurum'un savunma tarihinde önemli bir yere sahip olan tabyalar, 19. yüzyılda Osmanlı-Rus savaşları sırasında inşa edilmiştir. Aziziye ve Mecidiye tabyaları, şehrin en bilinen savunma yapılarıdır. Özellikle 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Nene Hatun'un kahramanlığıyla ünlenen Aziziye Tabyası, tarihî bir simge hâline gelmiştir.
Tabyalar, mimari yapıları ve stratejik konumlarıyla askerî tarih açısından büyük önem taşır. Günümüzde ziyarete açık olan bu yapılar, Erzurum'un geçmişine ışık tutar. Tabyalar, hem tarih meraklıları hem de vatanseverlik duygusunu yaşamak isteyenler için anlamlı bir ziyaret noktasıdır.
6. Lala Mustafa Paşa Camisi
Erzurum'un tarihî dokusunu yansıtan önemli eserlerden biri olan Lala Mustafa Paşa Camisi, 1562 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın ünlü komutanı Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Mimar Sinan'ın eserleri arasında gösterilen cami, klasik Osmanlı mimarisinin zarif örneklerinden birini teşkil eder. Kesme taştan inşa edilen yapı, merkezi kubbesi ve zarif minaresiyle şehir silüetine önemli bir katkı sağlar.
Caminin iç mekanında dikkat çeken kalem işi süslemeler ve mihrap bölümündeki detaylar, dönemin sanat anlayışını yansıtır. Avlusunda bulunan şadırvan ve hazire bölümü, caminin tarihî dokusunu tamamlayan unsurlardır. Lala Mustafa Paşa Camisi, hem ibadet hem de kültürel miras açısından Erzurum'un önemli değerlerinden biridir.
7. İspir Yedigöller
Erzurum'un İspir ilçesinde yer alan Yedigöller, bölgenin en gözde doğal güzelliklerinden biridir. Kaçkar Dağları'nın eteklerinde bulunan bu yedi adet krater gölü, yemyeşil ormanlarla çevrili olup eşsiz bir manzara oluşturur. Her biri farklı büyüklükte ve derinlikte olan göller, turkuaz rengi sularıyla ziyaretçilerini büyüler.
Yedigöller bölgesi, trekking ve kamp yapmak isteyen doğa tutkunları için ideal bir mekândır. Özellikle yaz aylarında serin havası ve huzur verici atmosferiyle şehir yaşamından uzaklaşmak isteyenlerin uğrak noktasıdır. İspir Yedigöller, Erzurum'un doğal zenginliklerini keşfetmek isteyenler için mutlaka görülmesi gereken bir yerdir.
8. Tortum Gölü
Erzurum'un Uzundere ilçesinde bulunan Tortum Gölü, bölgenin en büyük ve en etkileyici doğal göllerinden biridir. Tortum Çayı üzerinde heyelan sonucu oluşan göl, yaklaşık 8 km uzunluğu ve 1 km genişliği ile muhteşem bir manzara olur. Çevresindeki dik kayalıklar ve yemyeşil bitki örtüsü, gölün görsel güzelliğini artıran unsurlardır.
Gölün hemen yanında yer alan Tortum Şelalesi, bölgenin en çok ziyaret edilen noktalarından biridir. Tekne turları ve balık avcılığı gibi aktivitelerin yapılabildiği Tortum Gölü, doğa fotoğrafçıları için de ideal bir mekândır. Erzurum'un bu doğal hazinesi, her mevsim ayrı bir güzellik sergiler.
9. Erzurum Resim Heykel Müzesi ve Galerisi
Erzurum'un kültür sanat hayatına önemli katkılar sağlayan Resim Heykel Müzesi ve Galerisi, şehrin sanatseverleri için önemli bir merkezdir. Yakutiye ilçesinde bulunan müze, hem geleneksel hem de çağdaş Türk sanatının seçkin örneklerini barındırır. Müze koleksiyonunda yağlı boya tablolar, heykeller ve grafik eserler yer alır.
Müze binası, tarihî bir yapı olmasıyla da dikkat çeker. Düzenli olarak gerçekleştirilen sergiler ve sanat etkinlikleri, Erzurum'un kültürel yaşamına renk katar. Resim Heykel Müzesi, yerel sanatçıların eserlerini tanıtmak ve sanatseverleri buluşturmak amacıyla hizmet veren önemli bir kültür merkezidir.
10. Öşvank Kilisesi
Erzurum'un Uzundere ilçesinde bulunan Öşvank Kilisesi, bölgenin en önemli tarihî yapılarından biridir. 10. yüzyılda Gürcü Kralı III. Adernese tarafından yaptırılan kilise, Gürcü mimarisinin karakteristik özelliklerini taşır. Kesme taştan inşa edilen yapı, dış cephesindeki kabartma figürler ve süslemelerle dikkat çeker.
Kilisenin iç mekanında fresk izleri ve dini semboller görülebilir. Çoruh Nehri'nin yanıbaşında konumlanan Öşvank Kilisesi, hem tarihî hem de doğal güzellikleri bir arada barındırır. Günümüzde koruma altında olan bu önemli yapı, Erzurum'un kültürel mirasının önemli bir parçasıdır.
11. Çobandede Köprüsü
Erzurum'un tarihî mimari eserlerinden Çobandede Köprüsü, 13. yüzyılda İlhanlılar döneminde inşa edilmiştir. Aras Nehri üzerinde yer alan köprü, kesme taş işçiliği ve sağlam yapısıyla günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Yedi gözlü olarak tasarlanan yapı, dönemin mühendislik becerilerini yansıtan önemli bir ulaşım aracıydı.
Köprünün mimari detayları arasında kemerlerindeki zarif taş işçiliği ve suyun basıncını azaltmak için yapılan özel tasarım dikkat çeker. Çevresindeki doğal manzara ile bütünleşen Çobandede Köprüsü, hem tarih meraklıları hem de fotoğraf tutkunları için ideal bir mekândır. Erzurum'un bu önemli tarihî eseri, bölgenin kültürel mirasının canlı bir tanığıdır.
12. Atatürk Evi Müzesi
Erzurum'un Cumhuriyet tarihindeki önemini vurgulayan Atatürk Evi Müzesi, Mustafa Kemal Atatürk'ün 1919 yılında Erzurum Kongresi sırasında konakladığı tarihî binada hizmet verir. İki katlı konak, 19. yüzyıl Osmanlı sivil mimarisinin tipik özelliklerini taşır. Müzede Atatürk'ün kişisel eşyaları, fotoğrafları ve kongreyle ilgili belgeler sergilenir.
Müzenin odaları dönemin yaşam tarzını yansıtacak şekilde düzenlenmiştir. Özellikle Atatürk'ün çalışma odası ve toplantı salonu, ziyaretçilere tarihî bir atmosfer olur. Erzurum'un milli mücadele tarihindeki rolünü anlamak isteyenler için bu müze, önemli bir kültürel duraktır.
13. Haho Kilisesi
Erzurum'un Tortum ilçesinde bulunan Haho Kilisesi, 10. yüzyılda inşa edilmiş önemli bir Gürcü mimari eseridir. Taş işçiliğinin zarif örneklerini barındıran kilise, Gürcü Bagratlı Hanedanlığı döneminde yapılmıştır. Dış cephesindeki kabartma figürler ve süslemeler, dönemin dini sanat anlayışını yansıtır.
Kilisenin iç mekanında yer alan fresk kalıntıları ve mimari detaylar, ziyaretçilere tarihî bir yolculuk imkanı sağlar. Çevresindeki doğal güzelliklerle bütünleşen Haho Kilisesi, hem dinî hem de kültürel miras açısından bölgenin en değerli yapılarından biridir. Günümüzde koruma altında olan bu tarihî eser, Erzurum'un çok kültürlü geçmişine ışık tutar.
14. Erzurum Saat Kulesi (Tepsi Minare)
Erzurum Kalesi içinde yer alan Saat Kulesi, halk arasında "Tepsi Minare" olarak bilinir. 12. yüzyılda Saltuklular döneminde inşa edilen kule, şehrin en eski yapılarından biridir. Silindirik gövdeli minare formundaki yapı, üzerine sonradan eklenen saat mekanizmasıyla karakteristik bir görünüm kazanmıştır.
Kulenin 20 metre yüksekliğindeki gövdesi, kesme taş işçiliğinin güzel bir örneğini oluşturur. Kale surları üzerindeki konumu sayesinde şehrin panoramik manzarasını izleme imkanı sağlar. Erzurum'un simgesel yapılarından biri olan Tepsi Minare, şehrin tarihî dokusunu anlamak isteyenler için önemli bir duraktır.
15. Oltu Kalesi
Erzurum'un Oltu ilçesinde bulunan Oltu Kalesi, bölgenin en önemli tarihî savunma yapılarından biridir. Urartular dönemine kadar uzanan geçmişiyle kale, çeşitli medeniyetler tarafından kullanılmıştır. Kayalık bir tepe üzerine kurulu olan yapı, stratejik konumuyla dikkat çeker.
Kalenin surları ve burçları, Orta Çağ askeri mimarisinin özelliklerini yansıtır. İç kısımda yer alan sarnıç ve yapı kalıntıları, geçmiş dönemlerdeki yaşama dair ipuçları verir. Oltu Kalesi, ziyaretçilerine hem tarihî bir keşif hem de etkileyici bir manzara deneyimi yaşatır. Bölgenin kültürel mirası açısından önemli bir değer taşır.
16. Oltu Rus Kilisesi
Erzurum'un Oltu ilçesinde yer alan Rus Kilisesi, 19. yüzyılın sonlarında Rus işgali döneminde inşa edilmiştir. Kırmızı kesme taştan yapılmış olan kilise, tipik Rus mimari üslubunun bölgedeki nadir örneklerinden biridir. Kubbeli yapısı ve detaylı taş işçiliğiyle dikkat çeken eser, şehrin kültürel çeşitliliğinin bir göstergesidir.
Günümüzde koruma altında olan yapı, çevresindeki modern binalarla tezat oluşturan tarihi dokusuyla ilgi çeker. Kilisenin iç mekanındaki fresk izleri ve mimari detaylar, dönemin sanat anlayışına dair önemli ipuçları verir. Oltu Rus Kilisesi, bölgenin çok kültürlü geçmişini yansıtan önemli bir tarihi mirastır.
17. İspir Kalesi
Erzurum'un İspir ilçesinde yükselen İspir Kalesi, Çoruh Nehri'nin kıyısında stratejik bir noktada konumlanmıştır. Urartular dönemine kadar uzanan tarihiyle kale, bölgedeki en eski savunma yapılarından biridir. Orta Çağ'da önemli bir askeri üs olarak kullanılan yapı, çeşitli medeniyetlerin izlerini taşır.
Kalenin yüksek surları ve burçları, ziyaretçilere etkileyici bir manzara olur. Çevresindeki doğal güzelliklerle bütünleşen İspir Kalesi, tarih meraklıları için önemli bir keşif noktasıdır. Bölgenin kültürel mirasının korunması açısından büyük önem taşıyan kale, Erzurum'un tarihine ışık tutan değerli bir yapıdır.
18. Narman Beş Göller
Erzurum'un Narman ilçesinde bulunan Beş Göller, bölgenin doğal güzellikleri arasında öne çıkan bir yerdir. Volkanik bir platoda oluşmuş olan göller, yemyeşil çayırlarla çevrili olup eşsiz bir manzara olur. Her biri farklı büyüklükte olan göllerin berrak suları, doğa fotoğrafçıları için ideal bir ortam oluşturur.
Bölge, özellikle bahar ve yaz aylarında doğa yürüyüşü ve kamp yapmak isteyenlerin uğrak noktasıdır. Narman Beş Göller'in sakin atmosferi ve temiz havası, şehir yaşamından uzaklaşmak isteyenler için mükemmel bir kaçış noktasıdır. Erzurum'un bu doğal hazinesi, ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim vaat eder.
19. Murat Paşa Camisi
Erzurum'un tarihi camilerinden biri olan Murat Paşa Camisi, 16. yüzyılda Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Klasik Osmanlı mimari üslubunun özelliklerini taşıyan cami, kesme taştan yapılmış olup merkezi kubbesiyle dikkat çeker. İç mekandaki kalem işi süslemeler ve mihrap detayları, dönemin sanat anlayışını yansıtır.
Caminin avlusunda bulunan şadırvan ve hazire bölümü, yapının tarihi dokusunu tamamlayan unsurlardır. Murat Paşa Camisi, hem ibadet hem de kültürel miras açısından Erzurum'un önemli değerlerinden biridir. Şehrin tarihi dokusunu anlamak isteyenler için önemli bir ziyaret noktasıdır.
20. Çifte Minareli Medrese
Erzurum'un sembol yapılarından Çifte Minareli Medrese, 13. yüzyılda Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat'ın kızı Hüdavent Hatun tarafından yaptırılmıştır. Anadolu'daki en büyük medreselerden biri olan yapı, taç kapısındaki muhteşem taş işçiliği ve çift minaresiyle ünlüdür. Selçuklu mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan medrese, günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.
Yapının iç avlusundaki derslikler ve eyvanlar, dönemin eğitim sistemine dair önemli bilgiler verir. Çifte Minareli Medrese'nin geometrik desenlerle süslü cephesi, Selçuklu sanatının zirve noktalarından birini temsil eder. Erzurum'un bu görkemli tarihi eseri, şehrin kültürel mirasının en değerli parçalarından biridir.
21. Tortum Şelalesi
Tortum Şelalesi, Erzurum’un Uzundere ilçesinde doğanın büyüleyici bir eseri olarak karşımıza çıkar. 48 metre yüksekliğiyle Türkiye’nin en yüksek şelalelerinden biri olan bu doğa harikası, Tortum Gölü’nün sularının dökülmesiyle oluşur. Özellikle ilkbahar aylarında artan su debisiyle görsel bir şölen yaşatan şelale, çevresindeki yeşil dokusuyla ziyaretçilerine huzur verir. Doğa yürüyüşü yapmayı sevenler için ideal bir rota olan bölge, fotoğraf tutkunlarına da eşsiz kareler yakalama fırsatı verir.
Şelalenin etrafında bulunan dinlenme alanları ve seyir terasları, ziyaretçilerin bu muhteşem manzarayı daha rahat izlemesini sağlar. Tortum Şelalesi, aynı zamanda hidroelektrik santrali için de önemli bir kaynak oluşturur. Bölgeye gelenler, şelalenin gücünü hissederken, çevredeki kafe ve restoranlarda yöresel lezzetleri deneyebilir. Doğaseverler ve macera tutkunları için kaçırılmaz bir durak olan bu şelale, Erzurum’un en değerli tabiat varlıklarından biridir.
22. Abdurrahman Gazi Türbesi
Abdurrahman Gazi Türbesi, Erzurum’un manevi dokusunu yansıtan önemli bir ziyaret noktasıdır. Hz. Muhammed’in sahabelerinden olan Abdurrahman Gazi’nin anısına inşa edilen türbe, şehrin tarihi ve kültürel mirasına ışık tutar. Türbe, Osmanlı döneminde restore edilmiş olup, günümüzde de yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeker. Mimari detayları ve sade ama etkileyici yapısıyla dikkat çeken türbe, ziyaretçilerine huzur dolu bir atmosfer olur.
Türbenin bulunduğu alan, aynı zamanda bir külliye şeklinde düzenlenmiştir. Ziyaretçiler, burada hem manevi bir yolculuk yapar hem de çevredeki tarihi yapıları keşfetme fırsatı bulur. Abdurrahman Gazi Türbesi, özellikle dini günlerde yoğun bir ziyaretçi akınına uğrar. Erzurum’un en önemli dini merkezlerinden biri olan türbe, şehrin geçmişine dair izleri günümüze taşır. Bu kutsal mekan, inanç turizmi açısından da büyük bir değere sahiptir.
