Araban, tarihi ve kültürel zenginliğiyle gezilecek yerler bakımından oldukça dikkat çekicidir. Höyükler, kaleler, kaya mezarları ve lahitler, ziyaretçilere bölgenin geçmişine dair derin izler vardır.
Özellikle doğal yapılarla bütünleşmiş antik kalıntılar, tarih ve doğayı bir arada keşfetmek isteyenler için eşsiz bir deneyim sağlar. Bu alanlar, hem arkeoloji meraklıları hem de kültür turizmiyle ilgilenenler için ideal noktalardır.
1. Araban Höyüğü ve Kalesi
Araban ilçe merkezinde yer alan Araban Höyüğü, 20 metre yüksekliği ile geniş bir alanı kaplamaktadır. Höyüğün doğu yönünden başlayan toprak rampa yolu, kuzey yönünü takip ederek kaleye ulaşır. Bu 6 metre genişliğindeki yol, höyük üzerindeki kaleye çıkışı sağlar. Höyük, geçmiş uygarlıkların yerleşim izlerini taşımaktadır.
Kale, stratejik olarak bölgeyi koruyan bir merkez olarak kullanılmıştır. Höyük ve kalenin birleşimi, Araban’ın tarih boyunca önemini göstermektedir. Arkeolojik araştırmalarla bölgenin kültürel zenginliği ortaya çıkarılmaktadır.
2. Araban Lahit Mezar
Aşağıyufkalı Köyü’nde mezarlık alanında iki adet lahit ve iki lahit kapağı bulunmaktadır. Ayrıca köy meydanında da bir lahit kapağı yer almaktadır. Bu lahitler, eski mezar geleneklerini yansıtan önemli kalıntılardır.
Lahit mezarlar, bölgenin tarihi yerleşimlerine dair önemli bilgiler vermektedir. Taş işçiliği ve mezar düzeni, kültürel yaşam hakkında ipuçları taşır. Lahitler, arkeolojik mirasın önemli parçalarındandır.
3. Araban Kemerli Kaya Mezarı
Fıstıklıdağ Köyü batısında bulunan Kemerli Kaya Mezarı, kalker ana kayasına oyulmuş karşılıklı sandukalardan oluşmaktadır. Mezarlardan altı adet olup, 5 ile 10 metre aralıklarla sıralanmıştır. Kaya mezarları bölgenin mezar mimarisinin tipik örneklerindendir.
Bu mezarlar, eski dönemlerde mezar yapılma biçimini yansıtmakta ve arkeolojik araştırmalar için önemli bilgiler sunmaktadır. Kaya oyma tekniği, dönemin ustalığını göstermektedir.
4. Başpınar Höyüğü
Başpınar Köyü, höyük üzerinde kuruludur. Yüzeyde Tunç, Demir ve İslami dönemlere ait seramik parçaları bulunmuştur. Bu buluntular, höyüğün tarih boyunca önemli bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.
Höyük, farklı dönemlere ait kültürlerin izlerini taşır. Arkeolojik değer taşıyan bu alan, bölge tarihine ışık tutmakta ve araştırmalara kaynak olmaktadır.
5. Aşağıkaravaiz Höyüğü
Aşağıkaravaiz Köyü yerleşimi, höyük üzerine inşa edilmiştir. Yüzeyde Tunç ve Demir Çağı’na ait keramik parçaları bulunmaktadır. Bu da yerleşimin erken tarih boyunca kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Höyük, bölgenin tarihsel gelişimini anlamak için önemli bir noktadır. Arkeolojik kazılarla daha fazla bilgi edinilmesi mümkündür. Yöre halkı tarafından korunan bir alan olarak varlığını sürdürmektedir.
6. Sarıkaya Höyüğü
Sarıkaya Köyü sınırları içinde yer alan höyük, köyün yaklaşık 2 km kuzeydoğusundadır. Höyüğün kuzey yamacında yaklaşık 1 metre çapında bir sarnıç bulunmaktadır. Bu sarnıç, su depolama amacıyla kullanılmış olabilir.
Höyük, tarih boyunca önemli bir yerleşim alanı olmuş ve su ihtiyacının karşılanması için sarnıç gibi yapılar inşa edilmiştir. Arkeolojik açıdan ilgi çekici bir noktadır.
7. Ardıl (Alacahöyük) Höyüğü
Köklüce Köyü’nün 1,5 km batısında yer alan Ardıl Höyüğü oval biçimindedir. Doğu-batı yönünde 200 metre, kuzey-güneyde ise yaklaşık 340 metre genişliğindedir. Yüzey araştırmasında Tunç Çağı, Helenistik ve Roma dönemlerine ait seramikler bulunmuştur.
Höyük, farklı kültürlerin iç içe geçtiği bir yerleşim olarak dikkat çekmektedir. Bölgedeki tarihî süreçlerin izlenmesi açısından büyük önem taşır.
8. Şelveran Höyüğü
Güllüce Köyü sınırlarında bulunan Şelveran Höyüğü, Araban Ovası ile Pazarcık dağlık bölgesi arasındaki geçişte stratejik bir konumdadır. Bu nedenle kapı görevi yaptığı düşünülmektedir.
Stratejik yeri, höyüğün tarih boyunca önemli bir yerleşim merkezi olmasını sağlamıştır. Bölge tarihi açısından kritik bir öneme sahiptir.
9. Gece Höyüğü
Gaziantep karayolunun kuzeybatısında bulunan Gece Höyüğü, oldukça dik bir yapıya sahiptir. Yüksekliği 20-25 metre arasında değişmekte olup, doğu-batı yönünde 175 metre, kuzey-güney yönünde 160 metre genişliğindedir.
Höyük, bölgenin tarihî dokusunu anlamak için önemli bir arkeolojik alandır. Dik yapısı ve geniş yüzeyiyle dikkat çekmektedir.
10. Muratlı Höyüğü
Muratlı Köyü’nün 500 metre kuzeyinde yer alan höyüğün güney ve doğu yamaçlarında yontulu ve toplama taşlarla örülmüş duvar kalıntıları görülmektedir. Bu kalıntılar, bölgedeki son yerleşimlere işaret eder.
Höyük, geçmiş uygarlıkların izlerini taşıyan önemli bir merkezdir. Arkeolojik çalışmalarla bölge kültürü aydınlatılmaktadır.
11. Eskialtıntaş Höyüğü
Karasu Irmağının 200 metre güneyinde, Karapınar mevkiinde su kaynağına 100 metre uzaklıkta bulunan Eskialtıntaş Höyüğü, 15 metre yüksekliğinde ve yaklaşık 90 metre çapındadır. Bu konum, yerleşim için elverişli bir alan olduğunu göstermektedir.
Höyük, bölgenin tarihsel yapısını anlamak için önemli arkeolojik buluntulara sahiptir. Su kaynağına yakınlığı, yerleşimin stratejik önemini artırmaktadır.
12. İçkinaz Höyüğü
Fakılı Köyü sınırları içinde yer alan İçkinaz Höyüğü, köyün yaklaşık 2 km kuzeyindedir. Höyüğün yüksekliği 15 metre, genişliği ise 100 metre civarındadır. Bu boyutlar, höyüğün bölgedeki önemli bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.
Farklı dönemlere ait buluntular, höyüğün tarih boyunca kullanıldığını ortaya koymaktadır. Bölge arkeolojisi için değerli bir kaynak olarak kabul edilir.
